t u m u l u s François Chaignaud & Geoffroy Jourdain

François Chaignaud (FR) is een choreograaf en bewegingskunstenaar afkomstig uit Rennes. Hij danst al sedert zijn zesde en studeerde in 2003 af aan het Conservatoire National Supérieur de Danse van Parijs. Kort daarna begon hij samen te werken met choreografen zoals Boris Charmatz, Emmanuelle Huynh, Alain Buffard en Gilles Jobin. Chaignaud maakt creaties waar zang en dans hand in hand gaan. Hij zoekt steevast naar hoe deze combinatie het lichaam adem geeft om te leven, om verleden en heden tegelijkertijd op te roepen. Naast choreograaf is Chaignaud ook historicus en die interesse vindt in zijn werk een uitlaatklep. Vorig jaar maakte hij furore met Un autre Orlando, een samenwerking met Nino Laisné. In deze losse bewerking van Virginia Woolfs genderfluïde roman Orlando gebruikt hij muziek en dans om de evolutie van genderstereotypen in vraag te stellen en tegelijkertijd tot leven te wekken. Zijn werk focust op muziek, dans, gendervraagstukken en geschiedenis.

François Chaignaud & Geoffroy Jourdain: concept & artistieke leiding
Simon Bailly, Mario Barrantes-Espinoza, Florence Gengoul, Myriam Jarmache, Evann Loget-Raymond, Marie Picaut, Alan Picol, Antoine Roux-Briffaud, Vivien Simon, Maryfé Singy, Ryan Veillet, Aure Wachter & Daniel Wendler: performance
François Chaignaud: choreografie
Geoffroy Jourdain: muzikale leiding
Mathieu Lorry Dupuy: setontwerp
Philippe Gladieux & Anthony Merlaud: lichtontwerp
Baudouin Woehl: dramaturgie
Romain Brau: kostuumontwerp

productie: Mandorle productions in samenwerking met Les Cris de Paris
coproductie: Bonlieu scène nationale, La Villette, Paris – Initiatives d‘Artistes, Wiener Festwochen, Kunstenfestivaldesarts (Brussel), Théâtre Vidy-Lausanne, Points Communs, scène nationale de Cergy-Pontoise, Théâtre de Saint-Quentin-en-Yvelines, TANDEM Scène nationale, Berliner Festspiele, Théâtre Auditorium Poitiers, Malraux. scène nationale Chambéry Savoie, l’Opéra de Dijon, la Maison de la Danse à Lyon, la Scène nationale d’Orléans, la maisondelaculture de Bourges / Scène Nationale, Le Manège, scène nationale - Reims, La Cité musicale-Metz, la Ménagerie de Verre, le Théâtre Molière > Sète, scène nationale archipel de Thau, le Théâtre de Cornouaille, le Ballet national de Marseille – CCN & la Scène Nationale du Sud-Aquitain, Festival d’Automne à Paris, Festival d’Avignon
Dit project kreeg de speciale steun van DGCA met de steun van Dance Reflections by Van Cleef & Arpels

Een ritueel voor de toekomst

De titel van het werk, t u m u l u s, is niet toevallig gekozen. De tumulus beheerst de scène, midden, voor en achter. Een imposante heuvel met begroeiing en een klein luikje in het midden onderaan. Het is een prehistorische grafheuvel, die door de Romeinen tumulus werd genoemd en zo de geschiedenis in ging. Een dergelijk graf in heuvelvorm was in vroegere tijden niet iedereen gegund. Koningen of heldhaftige strijders vonden hun laatste rustplaats in deze versmelting van natuurkracht en menselijke scheppingsdrang. Want hoewel de heuvel, ook diegene die je op scène ziet, begroeid is met gras en bestaat uit aarde en hout, vereist het menselijke manipulatie om hem te maken.

Een laatste groet
Een voorstelling over de dood dus, de inzet is meteen duidelijk. De tombe wordt vereerd in een poging om in moderne tijden de dood te vieren. Dertien figuren komen de heuvel op getrippeld. Ze zijn gekleed in statige kostuums met reliëf en barokke opzetstukken. Chaignaud linkt de prehistorische eenvoud van de heuvel met de statige luxe van de barok. En met de mode-industrie van vandaag, want wie het beeld verscherpt, merkt op dat de kostuums van deze performers bestaan uit gewatteerde winterjassen en kledij in gaas. Drie tijdsbeelden vervlechten in deze laatste groet. Heden, verleden, ver verleden. Een laatste groet aan de algemene dood.
Wie of wat zich achter het deurtje des afscheids verbergt, zullen we niet te weten komen. Deze troep zet zich in voor het anonieme, onderzoekt het grote mysterie van de dood en hoe we ermee omgaan. De bult op scène trekt dan wel onmiddellijk de aandacht, de nadruk ligt desalniettemin op de groep danser-zangers die zich errond bewegen.

‘t u m u l u s is een (letterlijke) lofzang op de heterogeniteit van een gemeenschap.’

In het verschil ligt het antwoord
De grafheuvel lijkt de eerste menselijke vraag én antwoord op de dood. Een vraag die doorheen de wereldgeschiedenis vele vormen aan heeft genomen en ook op elke hoek van de aarde anders wordt bekeken. Al hoeft dat niet te betekenen dat dat antwoord daarom minder belangrijk is. De verscheidenheid wordt immers gevierd in deze voorstelling. Choreograaf François Chaignaud stelde zijn groep samen volgens zijn eigen queer ideologie. Als kunstenaar met een fascinatie voor de veranderlijkheid en diversiteit van identiteiten, is zijn nadruk op het verschil in deze voorstelling zeer aanwezig. De groep die we zien beweegt en zingt harmonieus als één, maar bestaat uit een diversiteit van lichamen en expressie. De kostumering, met een eigen ontwerp voor elke danser, versterkt dat effect. Het feit dat ze die kostuums bij tijd en stond ook aan of uitdoen en zo van gedaante veranderen, helpt natuurlijk ook. Door de lichtinval op de tumulus lijken de seizoenen te verglijden en zo belichaamt deze eeuwigdurende rondedans de steeds veranderende cycli van de natuur.
t u m u l u s is een (letterlijke) lofzang op de heterogeniteit van een gemeenschap. Waar de antwoorden middenin liggen, en de gemeenschap ondanks de verschillen de handen in elkaar slaat in een eeuwig durend oerritueel. Deze queer esthetiek brengt de antiek aandoende inspiratiebron van de voorstelling weer regelrecht in het nu. Ook de plechtigheid van de grafheuvel, voorbehouden voor koningen en heldhaftigen, lijkt nu te zijn opgeëist door de gemeenschap die bestaat in haar eenvoud. We krijgen niet te zien of te horen wie deze mensen zijn, maar zij verdienen even goed om in al hun anonimiteit en verschil deze rituele positie in te nemen.

De traditie in ons
Deze nieuwe rituelen en de lichamen die ze vormen, geven ruimte aan een traditie die (nog) niet bestaat. Met barokke koorzang en strakke hedendaagse mode, en met een groepsgebeuren en een viering van het expressieve individu kijkt Chaignaud naar een toekomst vol nieuwe tradities. En die kunnen enkel tot leven komen dankzij de lijven op de scène, die ooit – wie weet – in de tombe terecht zullen komen.

Ans Van Gasse voor De Zendelingen

Soundcast, het jongerenplatform van het Concertgebouw, volgt December Dance op de voet. Volg hun reportages, beschouwingen, foto’s, filmpjes, illustraties over het festival via Instagram en TikTok