Biodiverse symfonie — Hans Van Dyck (column)

Gebiologeerd staren naar dieren en planten. Ik deed het al gretig als jongetje en ben het blijven doen. Het groeide uit tot een academisch metier. Toegegeven, wie zich de wetenschappelijke methode eigen maakt, doet meer dan staren. Er is niets mis met staren, maar de kunst van het gericht observeren helpt de wetenschapper om fascinatie en bewondering om te zetten in inzicht. Natuur is dan niet langer puur decor. Je detecteert een bonte veelheid aan spelers. Wie oog heeft, ziet meer. Gericht kijken helpt om het veelvormige leven te documenteren. Beschrijven is een eerste stap, begrijpen is de ware ambitie.

Toch biedt onze menselijke bril geen totaalbeeld. ‘What you see is what you get’ geldt zelden in biologische kringen. Zintuiglijkheid beperkt zich niet tot zicht alleen. De verhalen van onze natuur worden ook geschreven in geuren en geluiden. Mieren hanteren geuren als chemische communicatie, inclusief plaatselijke dialecten. Getsjirp van huismussen en getierelier van veldleeuweriken blijken meer dan vrolijke, vrijblijvende tonen. Over de soundtrack van het leven valt nog veel te ontdekken. Sinds mensenheugenis worden ook componisten geïnspireerd door het rijke gamma aan zintuiglijke prikkels uit de natuur.

De gedachte dat het geheel meer is dan de som der delen geldt uitgesproken voor muzikale meesterwerken. Een harmonie die ontspruit uit een geheel van noten. Het beeld wordt ook gebruikt bij natuurlijke harmonie. Uit het samenspel van soorten ontspruit een complex en dynamisch geheel van wisselwerkingen. Een ecosysteem. Somtijds vloeien natuur en muziek helemaal samen zoals in de Derde symfonie van Mahler. Maar ook hier geen romantisch en onschuldig beeld van Moeder Natuur. Onze menselijke bedrijvigheid kortwiekt op zorgwekkende wijze de diversiteit en uitbundigheid waarin het leven zich voordoet. Die ongemakkelijke waarheid noopt tot reflectie en meer doortastende actie. Kiezen voor het leven als leidraad. Jouw menselijk bestaan blijkt veel meer verweven met dat van andere levensvormen dan je je zelf realiseert. Je bent een stukje biodiversiteit.