Chez Bach
De Bachs gelden met meer dan 50 bij naam gekende muzikanten en componisten nog altijd als een van de meest muzikale families ooit. De grootste aller Bachs, ‘Sebastian’ voor intimi, deed zelf trouwens het nodige: niet alleen gingen zijn zoons allemaal de muziek in, maar hij leidde ook een gestage stroom studenten op tot zijn ‘geestelijke kinderen’. Deze Bach Academie Brugge – de tiende editie! – zet de deur naar Bachs privéleven en dat van zijn familie op een kier.
Bachs privéleven
De firma Bach
Als cantor beschikte Bach in de Thomasschule net naast de kerk (gratis!) over een ruime woning van maar liefst vijf verdiepingen plus zolders. Dat was zeker riant voor die tijd en ook voor Bachs burgerlijke status, maar absoluut geen overbodige luxe gezien de grote schare kinderen, studenten en vrienden die zijn deur platliepen. De quintuplex was bovendien meer dan huis: er werd gecomponeerd, uiteraard, maar ook gerepeteerd, gekopieerd en gestudeerd – dat laatste vooral door de groep koorknapen die op zolder sliepen.
Het hart van de firma Bach was de verwarmde Komponierstube. Bach had twee ruimtes op het eerste verdiep met zicht over de velden net buiten de Leipziger stadsmuur, met een grote schrijftafel en zijn collectie instrumenten. Het was zeker ook daar dat hij in de bloei van zijn leven begon na te denken over zijn muzikale testament en zo op het idee kwam om zijn klavierwerken uit te geven. De eerste proeve waren de Partita’s, BWV825-830, waarvan Martin Helmchen er twee zal spelen, terwijl Het Collectief en Johannes Schöllhorn Bachs meesterproef in contrapunt Die Kunst der Fuge grondig onder handen gaan nemen, net als choreograaf Christos Papadopoulos trouwens. Uiteraard schreef Bach zijn beste vocale muziek ook in de Stube, zoals de grandiose Trauerode waarmee Collegium Vocale Gent de Bach Academie afsluit.
Florilegium Portense
Direct naast de componeersuite lag de bibliotheek met het Thomaner-archief, waar Bach wellicht ook zijn eigen collectie had ondergebracht. We weten dat hij de muzikale actualiteit op de voet volgde, vandaar dat Olivier Fortin & Emmanuel Frankenberg speurend tussen de planken op muziek van François Couperin konden stuiten. Het Pluto Ensemble put dan weer uit het zogenoemde Altbachiches Archiv met verzamelde muziek van verschillende Bach-generaties.
Onverwarmd, maar veelgebruikt, was een groot leslokaal, waar Bach oefende met zijn leerlingen en musici. Ze werkten er minstens aan het Florilegium Portense, de schitterende bloemlezing waaruit Vox Luminis en Ignace Bossuyt gaan putten voor een informatieve close-up, en wellicht ook aan reprises van de vroege cantates die op zaterdagavond klinken. Geen échte leerling, hoewel in geest, was Mendelssohn, van wie Philippe Herreweghe enkele koralen en motetten koos om het festival mee te openen.
Aan de oostkant van het drukbezochte eerste verdiep lagen Bachs privévertrekken met zicht op het Thomaskerkplein, met extra slaapkamers op de bovenliggende etages. Of ook daar muziek werd gemaakt, weten we niet, maar het is niet moeilijk voor te stellen hoe Bachs Fluitsonates er net als in het concert van Stefanie Troffaes & Julien Wolfs klonken in intieme setting, net als de klavierwerkjes die studenten van het Brugs conservatorium onder de noemer Bachs boudoir in de Inkomhal doorheen het weekend zullen spelen.
Bach op café
Johann Sebastian Bach zwaaide als Thomascantor de muzikale scepter in de vier hoofdkerken van Leipzig, maar daar stopte het niet. Hij mengde zich ook graag in het burgerlijke muziekleven, onder meer in samenwerking met Gottfried Zimmermann. In diens koffiehuis aan de chique Katherinenstraße, op een steenworp van de Thomaskerk, creëerde Bach allerlei concerti, kamermuziek evenals de Koffie- en Boerencantates op het programma van Ensemble Masques. En misschien kregen Carl Philipp Emanuel en Johann Christian Bach voor ze naar Berlijn vertrokken er de kans om hun eigen muziek te laten horen. Hun nieuwe, galante stijl ontdek je bij Romina Lischka & Maude Gratton.
‘Net zoals Concertgebouw Brugge houdt KU Leuven de vinger aan de pols van het muzieklandschap. Onze musicologen investeren in wetenschappelijk onderzoek dat niet enkel muzikale tendensen onthult maar via de wetenschap achter muziek vaak ook een nieuw licht werpt op de mens en maatschappij.’
— KU Leuven
