Column - De wil van de wereld - Alicja Gescinska

Alicja Gescinska is doctor in de filosofie en maakt sinds haar filosofisch pleidooi De verovering van de vrijheid (2012) naam als een van de belangrijkste jonge intellectuelen in Vlaanderen en Nederland. Ze schrijft geregeld columns, opiniestukken en essays voor kranten en tijdschriften. Onlangs won ze de debuutprijs 2017 voor haar eerste roman Een soort van liefde.

© Koen Broos 

Dat muziek nooit een rol van betekenis heeft gespeeld in mijn opvoeding, ben ik met de jaren als een steeds groter gemis gaan ervaren. Met vallen en opstaan probeer ik die leegte in mijn ontwikkeling te bestrijden door pianolessen te volgen, een jaar viool te leren en als bezeten over muziekgeschiedenis te lezen. Toch heb ik het gevoel dat de bijna totale afwezigheid van klassieke muziek in de eerste twintig jaar van mijn leven een gapende wonde in mijn geest heeft geslagen die maar niet wil dichten.

Soms verbaas ik me erover waarom ik daar zo zwaar aan til. Waarom is muziek leren en begrijpen zo wezenlijk voor me? Waarom kan ik me zo ongelofelijk dom voelen, wanneer ik moeizaam muziek probeer te begrijpen? Waarom vind ik die kennis zo belangrijk en kan ik er best wel mee leven dat mijn kennis van mechanica of filmgeschiedenis eerder beperkt te noemen is?

Muziek is veel indringender en sterker dan de andere kunsten.
— Alicja Gescinska

Ik denk dat het aan de filosoof in mij ligt: aan mijn niet te stillen verlangen om de mens en de wereld te begrijpen. De Duitse filosoof Arthur Schopenhauer zei ooit dat muziek de hoogste van alle kunstvormen is. Muziek is veel indringender en sterker dan de andere kunsten. Die laatste spreken enkel over de schaduw, muziek over de essentie; zo meende Schopenhauer. Schopenhauer was een buitengewoon pessimistisch denker. Het leven was volgens hem niets meer dan een heen en weer slingeren tussen pijn en verveling. 

Ondanks zijn zwartgalligheid, hield de Duitse denker er een bijzonder mooie, troostgevende kijk op de kracht van muziek op na. In muziek komt de innerlijke kern van het bestaan tot uitdrukking, hetgeen Schopenhauer ‘de wil’ noemt. De zin van ons bestaan moet je dus niet enkel in boekenwijsheid zoeken, maar ook en bovenal in de muziek.

Of er werkelijk zoiets is als een ‘wil van de wereld’ is twijfelachtig en behoort tot het rijk van de metafysische speculatie. Maar zelfs als Schopenhauer zich zou hebben vergist, denk ik dat hij gelijk had. Muziek voert je voorbij de schaduwen.

Elke maand licht Alicja Gescinska in een filmpje ook een uitspraak door een filosoof, over muziek, op haar eigen wijze toe. Volg onze seizoensdenker op www.concertgebouw.be/seizoensdenker