De toekomst in het vizier

Of ze nog weten waar ze zich bevonden, die bewuste 20.02.2002, om 20u02? Dit moment – de officiële opening van Concertgebouw Brugge – staat in het geheugen gegrift van zovelen dat we vermoeden dat algemeen directeur Katrien Van Eeckhoutte en artistiek directeur Jeroen Vanacker zich als geen ander herinneren waar ze toen precies waren. Het staat de ene scherper voor de geest dan de andere, zo blijkt, maar de terugblik op twintig jaar Concertgebouw én de blik op de toekomst zijn bij beiden even helder. Een gesprek over inzichten en (voor)uitzichten.

Dus: waar waren jullie op 20.02.2002 om 20u02?

Katrien Van Eeckhoutte
Ik was als dagelijks bestuurder en zakelijk directeur van de vzw Brugge 2002 van bij de start heel nauw betrokken bij het Concertgebouw. Op dat specifieke moment zat ik op balkon 1 in de Concertzaal, net iets verder dan het koningspaar, schuifelend op die gloednieuwe stoelen. Als een historisch moment, zo voelde dat voor mij.

Jeroen Vanacker
Ik volgde toen mijn laatste jaar musicologie in Leuven. Ik had al gesolliciteerd voor een vacature van muziekprogrammator, maar als student was het nog te vroeg om meteen aan de slag te kunnen. Ik kreeg wel een tijdelijke opdracht – het schrijven van de teksten voor de seizoensbrochure – en sindsdien ben ik niet meer weggegaan.   

Jullie maakten het Concertgebouw mee van boreling tot (bijna) twintigjarige. Welke gebeurtenissen blijven voor jullie memorabel?

Jeroen Vanacker
Het is ongelofelijk moeilijk kiezen, want ik heb al zoveel onvergetelijke momenten meegemaakt. Heel uiteenlopend, en telkens om een andere reden heel mooi. Ik denk spontaan aan 2003, toen Vladimir Ashkenazy – die onze Steinway had uitgekozen – plots aan mijn bureau stond. Als kind al was ik een grote bewonderaar van de legendarische pianist. Dat hij opeens naast me opdook, was heel bijzonder om mee te maken. Ook de Cage Happening in 2008 was onvergetelijk. John Cage is eigenlijk zo’n beetje hét icoon van de 20e-eeuwse klassieke muziek en heel grote namen uit Amerika bevolkten een festival dat afsloot met een happening waarmee we honderden mensen konden aanspreken voor muziek die toch helemaal niet evident is. Zelfs de beiaardier deed mee, met een mobiele beiaard op ’t Zand. Het moet zowat de eerste keer geweest zijn dat we ook echt de Brugse ‘buitenruimte’ bespeelden. Vanuit de prestigieuze John Cage Foundation kregen we zelfs een brief met felicitaties; om nooit te vergeten.

Katrien Van Eeckhoutte
Ik noem dan toch de erkenning als Vlaamse Kunstinstelling in 2015, een mijlpaal in onze evolutie. Het is een kwaliteitslabel dat ons een breder draagvlak geeft maar het is vooral een garantie op continuïteit voor alle betrokkenen: de artiesten, het team, de stad zelf. De start van het Concertgebouw was geen evidentie, en dan geeft zo’n erkenning een enorme drive. Het was tegelijk een symboolmoment en een aansporing om onze kwaliteit onverminderd zo hoog te houden dat we die erkenning elke dag weer verdienen.

Je benoemt daar de bewogen start van het Concertgebouw, Katrien. Sindsdien is er veel geëvolueerd.

Katrien Van Eeckhoutte
Zonder twijfel. De afgelopen twee decennia staan voor mij echt voor een evolutie van ‘mijn’ Concertgebouw naar ‘ons’ Concertgebouw. We stonden met enkelen – Patrick Moenaert voorop –  aan de voet van een berg. De beklimming was vaak kil, de tegenwind liet zich voelen, maar kleine en grote successen gaven moed, en steeds meer stakeholders sloten zich bij ons aan. Team en publiek groeiden enorm, partners gaven mee richting, ons artistiek profiel werd uitgediept, met behalve klassieke muziek en hedendaagse dans ook grote aandacht voor beeldende kunst, kunsteducatie, fotografie, architectuur, literatuur en klankkunst. Het project van enkelen werd een open huis voor iedereen. 

Jeroen Vanacker
Daar zie ik inderdaad een van de mooiste evoluties: we zijn zo veel opener geworden. Het Concertgebouwcafé is echt verbonden met de Inkomhal, waar kinderen zich op zondagochtend ook kunnen uitleven in gratis speelhoeken. Er is het Concertgebouw Circuit dat iedereen toelaat om ons huis te verkennen. De jeugd neemt een heel prominente plek in. Dankzij allerhande samenwerkingen zijn onze wortels in de stad wijdvertakt. En de afgelopen jaren kwam er ook steeds meer openheid naar andere tradities en culturen.

Katrien Van Eeckhoutte
Ik zou echt heel gelukkig zijn mochten mensen ons vooral die openheid en creativiteit toedichten. Dat we gezien worden als een bruisende ontmoetingsplek, een oord van kwaliteit en verrassing, waar werelden kruisen.

Jeroen Vanacker
En waar je via onze programmering ook echt een blik op de wereld krijgt en intense ervaringen beleeft die zin geven, die verbinden.

Wat zou je aanraden aan iemand die nog nooit een voet zette in het Concertgebouw? Waarom is een bezoek een must?

Jeroen Vanacker
De combinatie van het Circuit en een voorstelling is ideaal. Nog voor er een noot klinkt of een lichaamsdeel beweegt, is het ongelofelijk bijzonder om die architectuur en die kunstcollectie te verkennen. Ik blijf vaststellen dat mensen die hier voor het eerst komen, versteld staan van hoe eigentijds het gebouw nog steeds is, na twintig jaar, en wat voor volstrekt unieke plekken er zijn. De Kamermuziekzaal valt daar altijd enorm in op, net als de permanente kunstcollectie die er is bijgekomen en die verweven is met de architectuur. Een voorstelling, dat is moeilijk kiezen, maar ik denk: een symfonisch orkest in onze akoestiek, is altijd overweldigend. De rijkdom en de dynamiek van zo’n live beleving blijven urenlang nazinderen.

Katrien Van Eeckhoutte
Iemand die onze geroemde Concertzaal wil ontdekken, raad ik ook echt een dansvoorstelling aan. Enorm indrukwekkend hoe de hele scène dan vaak wordt bespeeld. Of je kan hopen dat je uitgenodigd wordt op een receptie op Forum 7, met het dakterras en fabuleus zicht op de stad. 

Ik ben heel erg blij dat we voor het eerst een wereldpremière van Rosas bij ons in huis hebben. Mystery Sonatas / For Rosa wordt een heel mooi cadeau, voor onszelf en voor ons publiek.

— Katrien Van Eeckhoutte

Waar zien jullie nieuwe kansen en wegen voor de komende jaren?

Katrien Van Eeckhoutte
Ik denk dat we heel sterk zijn als presentatieplek, maar nog kunnen groeien als creatieplek: artiesten alle kansen geven. Ik zie ook uitdagingen die inhaken op maatschappelijke kwesties. Hoe kunnen we een rol opnemen binnen de klimaatproblematiek? We zijn krachtig in onze publieksfunctie, en kunnen dus zeker een sensibiliserende rol spelen. Hoe kunnen we het welzijn van mensen mee verhogen via kunst? De ‘Concertgebouw-olievlek’ kan nog veel uitgebreider, met een publieksverjonging en -verbreding, zowel lokaal als (inter)nationaal. Op vlak van publieksdiversiteit in onze evoluerende maar nog steeds hoofdzakelijk ‘witte’ stad zie ik nog veel mogelijkheden.

Jeroen Vanacker
Ik kan die lijn doortrekken naar onze programmatie. Ons muziekprogramma drijft eigenlijk voor het grootste deel op klassieke muziek, en dan nog vaakst op oude muziek die al eeuwenlang meegaat. Ik droom ervan om een steeds diversere bevolking in de stad ook de kans te geven om hun eigen traditionele muziek te leren kennen en mee te maken. Kunst kan bovendien ook een grotere rol spelen in het emotionele en spirituele leven van mensen, nu rituelen rond belangrijke momenten in het leven van mensen wat verloren zijn gegaan. Onze seizoensthema’s zullen daarop inspelen. Vanuit het Concertgebouw met zijn klassieke muziek en hedendaagse dans kunnen we zo verbinding tot stand te brengen, tussen alle mensen in deze stad, en daarbuiten, in de regio.

Katrien Van Eeckhoutte
We willen ook een hefboom zijn voor de welvaart in die regio, onder meer door nog intensere samenwerkingen met het toerisme, een sector die voor grote uitdagingen staat. Speel onze actieve kunstscene uit voor het activeren van de culturele meerwaardezoeker, bijvoorbeeld. En zet ons samen met anderen nog meer in als partner binnen een zakentoerismestad.

Maar nu eerst even stilstaan bij wat was, en is, tijdens een feestweek in februari. Waar kijken jullie zelf reikhalzend naar uit?

Katrien Van Eeckhoutte
Ik ben heel erg blij dat we voor het eerst een wereldpremière van Rosas bij ons in huis hebben. Mystery Sonatas / For Rosa wordt een heel mooi cadeau, voor onszelf en voor ons publiek.

Jeroen Vanacker
Ik vind ons ‘blijvende cadeau’ fantastisch: de toevoeging van een videokunstwerk van David Claerbout aan onze kunstcollectie. Dat staat al op ons verlanglijstje sinds 2010! Waar is de tijd?

Foto header: (c) Sightways