Imago Mundi — Whirling Waters

Sofie Vanden Eynde (BE) begon op gitaar, maar besloot toen haar liefde voor de muziek van renaissance en barok eenmaal was ontbrand definitief over te schakelen op luit en teorbe. Inmiddels geniet ze een internationale reputatie als specialiste voor historische tokkelinstrumenten. Ze treedt op met il Gardellino, Hathor Consort en a nocte temporis en in duo met Romina Lischka, Emma Kirkby, Lieselot De Wilde, Deborah Cachet en anderen. Via haar initiatief Imago Mundi, een ontmoetingsplaats voor oude en nieuwe, westerse en oosterse muziek, voor verschillende artistieke disciplines maakte ze onder meer Divine Madness en Murmuring Muses and Whispering Jinn, dat in het Concertgebouw in première ging. Sofie maakte een indringend zelfportret rond haar burn-out Verdwijntijd dat onder meer ook in de vorm van een boek verscheen en als tentoonstelling, met tekeningen van Emilie Lauwers. Haar meest recente cd La chambre bleue is een duoprogramma met sopraan Deborah Cachet.

Saad Mahmood Jawad (IQ) werd na zijn studies in Bagdad bekroond als ‘beste instrumentalist’ en als ‘ridder van de Irakese ud’ door het Iraakse ministerie van cultuur in 2001. Hij geeft momenteel les in Bahrein en speelt als solist vaak samen met gerenommeerde artiesten als zijn broer Bassem Hawar. Hij was te horen op festivals over de hele wereld (Frankrijk, Duitsland, België, Algerije, Marokko, China en Libanon). Sinds 2018 is Saad Mahmoud Jawad een ambassadeur van de vrede en vertegenwoordigt de vereniging Global Peace without Borders. Sinds kort is Saad bovendien een Guinness World Record-houder dankzij een concert van 24u30 onder de vlag Ud voor Vrede.

Sofie Vanden Eynde: luit & teorbe
Saad Mahmood Jawad: ud & arrangementen


—

Vladimir Gorlinsky (1984)
Prelude voor solo luit

John Dowland (1653-1626)
Go crystal tears

Saad Mahmood Jawad (1973)
Al Dana

Francesco da Milano (1497-1543)
Ricercar 51

Aftab Darvishi (1987)
Leave me to the sea

Saad Mahmood Jawad
Ship of the desert

Fighting of two rivers
– traditioneel lied, arrangement Saad Mahmood Jawad

Vladimir Gorlinsky
Prelude voor solo theorbe

Ennemond Gaultier (1575-1651)
La Cascade

La Giorgina, improvisatie

Vladimir Gorlinsky
Sufi Song

John Dowland
Flow My Tears

—

Dit concert wordt opgenomen voor Klara en uitgezonden op XX om 20.00 uur tijdens Klara Live. Bedankt voor het vermijden van storende geluiden - ook tussen de delen.


Jouw applaus krijgt kleur dankzij de bloemen van Bloemblad

Whirling Waters

Ze bleken geestverwanten, Saad en Sofie, elk op hun eigen instrument. Uit hun jarenlange vriendschap bloeide al veel prachtige muziek – die ook al eerder in het Concertgebouw gepresenteerd werd – en toen de vraag kwam om iets te doen rond stemmingen, diende zich al snel een nieuw project aan: Whirling Waters, een overpeinzing op de rol van water in muziek, en in het leven.

Stromen

Sofie Vanden Eynde: ‘Water betekent voor mij vooral beweging. Op de een of andere manier gebruik ik bij het spelen en ook in mijn lessen heel vaak metaforen die met water te maken hebben: soms stromend water, soms ook een kraan, of zelfs stilstaand water en dat bedoel ik dan niet als compliment, denk eerder een stinkende plas stilstaand water op een hete zomeravond. De wijdsheid van de zee is voor mij ook een belangrijk en kalmerend beeld. En ik ween eigenlijk ook heel graag, ik denk dat huilen niet genoeg op waarde wordt geschat. Ik geloof dat wenen een transformatie in zich draagt, want als je ergens bedroefd over bent, voel je je vaak beter door de tranen los te laten.’

Saad Mahmood Jawad kijkt wat breder: ‘Water zou voor ons een voorbeeld van vrede kunnen zijn. Het stroomt vrij van het ene land naar het andere, tussen culturen, tussen talen, altijd met liefde. Net als muziek, die ook een taal van liefde en vrede is. Geboren in Irak, denk ik natuurlijk vooral aan onze twee grote rivieren Tigris en Eufraat, die van noord naar zuid stromen door ons gigantische land. En terwijl mensen in noordelijk Koerdistan heel andere muziek maken dan de kustbewoners aan de Perzische Golf, het rivierwater werkt als een brug.’

Geografie

Sofie: ‘We wilden onderzoeken welke invloed een landschap heeft op de muziek die er wordt gemaakt. Geografie wordt grotendeels bepaald door de aan- of juist afwezigheid van water, bewoners van een jungle maken anders muziek dan in de woestijn. We gingen op zoek in west en oost, en kwamen onder meer uit bij een lied van parelvissers, de ritmes zijn heel bijzonder zeker als je bedenkt dat zij maandenlang met elkaar op een boot zaten, steeds met dezelfde zee als uitzicht. Je raakt er bijna van in een trance.’

Saad: ‘We hebben ook een wonderlijk Irakees stuk over twee rivieren die ruzie maken. In het Arabisch klinken ‘Irak’ en ‘gevecht’ bijna hetzelfde, dus daar zit een tragische woordspeling, gezien de woelige geschiedenis van mijn land. De boodschap: minder vechten, en meer dank aan het water dat ons leven en zoveel ander goeds brengt.’

Sofie: ‘Daarnaast klinkt een lied uit een zeer groen stuk Irak, maar erg vrolijk is het eigenlijk niet. Verrassend als je bedenkt dat tuinen vol water in de Arabische cultuur een spiegel zijn van het hiernamaals, wat ik dan weer verbind met de melancholie in onze westerse renaissancemuziek. Misschien is de teleurstelling des te groter als je aardse paradijs toch nét niet het hemelse blijkt te zijn? Zo’n onbestemd verlangen, dat werkt heel krachtig.’

Saad: ‘Nog ander stuk van mij gaat over kamelen, het cruciale ‘schip van de woestijn’ dat eeuwenlang werd ingezet om traag tussen steden te reizen. Er bestaat zoiets als een traditionele kamelendans, een specifiek ritme waar ik vervolgens mijn eigen ding mee heb gedaan.’

Microtonen

Sofie: ‘En dan hebben we het nog niet eens gehad over de stukken die speciaal voor dit project werden geschreven. In december kregen we al Leave me to the sea van Aftab Darvishi, geboren en getogen in Teheran, en dat leek een fikse uitdaging. Zij combineert een Koerdisch volkslied met hedendaagse Iraanse poëzie over de zee. Maar toen moesten de stukken van Vladimir Gorlinsky nog komen … geniaal, maar echt zeer complex. Hij is gefascineerd door de microtonen die je op de ud kan maken, en eist die nu ook van mij op de luit. Zijn soefi-lied vertrekt vanuit het ‘whirling’ uit de titel van ons programma, en doet me denken aan de verschillende klanken van regen, afhankelijk van het materiaal waarop de druppels landen.’

— Albert Edelman, in gesprek met Sofie Vanden Eynde & Saad Mahmood Jawad

Soundcast, het jongerenplatform van het Concertgebouw, volgt Têtes-à-Têtes op de voet. Volg hun reportages, beschouwingen, foto’s, filmpjes, illustraties over het festival via Instagram en TikTok.