Interview met onze seizoenscomponist Annelies Van Parys

Onderweg naar Rotterdam voor de laatste repetities voor de première van haar An Archive of Love, konden we Annelies Van Parys even tegenhouden in het station van Antwerpen-Centraal voor een koffie en een boeiend gesprek over haar infiltrerende aanwezigheid in het Concertgebouw.

Je bent seizoenscomponist bij het Concertgebouw, maar we zien jou en je werk natuurlijk al jaren in dit huis. Wat zal er veranderen?
Er zal dit seizoen vooral een vaste aanwezigheid van mijn werken zijn, waardoor het publiek misschien makkelijker een aanknopingspunt vindt. In plaats van twee of drie concerten zullen er meerdere gelegenheden zijn, niet alleen met grote werken zoals A War Requiem of An Archive of Love, maar ook met kamermuziekwerken. Een sterke rode draad doorheen de programmering dus.

Vind je de selectie van de werken representatief voor je oeuvre?
Ja, ik denk het wel. Voor kamermuziek en solowerken heb ik altijd een zwak gehad, maar ook de grotere werken voor orkest en muziektheater zijn een belangrijk deel van mijn werk. Er is een groot aandeel vocale muziek bij, en daar ben ik wel blij mee. Het wordt een mooie brede waaier waarin de meeste facetten van mijn werk naar voren komen.

Jouw muziek wordt vaak gelinkt met componisten als Debussy, Canteloube, en Brewaeys. Wat vind jij van die combinaties?
Ik heb de confrontatie met de canon altijd heel interessant gevonden. In het muziektheater begon het met Ruhe waarmee ik aansloot bij Schubert. Dat ging verder in Oresteia (Xenakis) en And Thou Must Suffer (Bachs Johannespassie) tot en met mijn meest recente werk USHER waar ik de onafgewerkte opera van Debussy op mijn manier aanvul. Debussy is een oude liefde. Reeds als 16-jarige op de muziekschool van Brugge was ik helemaal wild van zijn Etudes. Daarnaast leunt mijn toonspraak aan bij het spectralisme (muziekstijl die vertrekt vanuit het spectrum van een klank – de grondtoon en zijn boventonen – en op basis daarvan composities opbouwt, red.) en maakte ik in het verleden arrangementen van componisten als Debussy, Canteloube en Duparc.

Een van de grotere projecten waar we naar uitkijken is je A War Requiem. Geen evidente opdracht na Benjamin Britten?
Ondertussen drijft het werk al een beetje weg van het idee van een requiem. De werktitel blijft nog wel, maar ik gebruik bijvoorbeeld geen requiemteksten en ik ben ook wel voorzichtig met de schaduw van Benjamin Britten. Ik speel eigenlijk al een jaar of zes zeven met het idee van een War Requiem, en vrij snel was het voor mij ook klaar dat ik met de Duitse theaterschrijfster Dea Loher wilde werken. Ik vind haar teksten heel sterk: zeer muzikaal, en ze schrijft bijzonder empathisch over de oorlog. Dat komt niet enkel door haar gedegen onderzoek, een grote aanzet was haar bezoek aan het Afghaanse Kaboel waar ze aan den lijve ondervond hoe zwaar, ontwrichtend en traumatiserend oorlog kan zijn. De bedoeling was aanvankelijk dat ze een nieuwe tekst voor dit project zou schrijven, maar tot haar spijt kon ze er geen tijd voor vrijmaken. Wel gaf ze me de toestemming om uit al haar bestaande werken te putten en deze vrijelijk te combineren. Ik heb fragmenten uit War Zone en Land ohne Worte geselecteerd.

Met A War Requiem wil ik het gebrek aan hoop proberen te belichten. Honderd jaar geleden was er ‘The War that would end all wars’ en amper 20 jaar later was het al opnieuw prijs. Intussen zijn de brandhaarden misschien naar andere delen van de wereld opgeschoven, hoewel de Balkan-oorlog best nog vers in het geheugen ligt. En het is zoals altijd de gewone mens die het gelag betaalt. Ook daarover kan Dea Loher zo prachtig schrijnend en empathisch schrijven.

Je werkt met verschillende fragmenten uit de teksten van Dea Loher. Creëer je daarmee ook een verhaallijn?
Ik had het werk van bij het begin opgevat als een soort oratorium, maar ik heb wel gezocht naar een dramatische lijn. Dat is waarschijnlijk mijn muziektheaterachtergrond die meespeelt. Er zijn twee hoofdrolspelers, een man en een vrouw, maar die kunnen eigenlijk alles zijn. Zij kan de vrouw zijn van de man, maar soms is ze de vrouw van de tegenstander van die man, dus veranderen de verhoudingen voortdurend. Wel is het zo dat de personages en het verhaal eerder abstract blijven; het kan over elke mens in elke oorlog gaan, niet per se over de Eerste Wereldoorlog.

Je werkt graag met grote muzikale vormen en grootschalige producties. Wat trekt jou daarin aan?
Ik heb altijd nood aan uitdagingen. Als er iets is waarvan ik denk: ‘dat lijkt me bijna niet haalbaar’, dan wil ik het zeker proberen. Daarnaast benader ik muziek ook sterk als een architecturaal gegeven. Architectuur in de tijd is voor mij een definitie van wat muziek is, en bij grote vormen kan je echt met die architectuur aan de slag. Ik componeer nog altijd heel veel in mijn hoofd en niet te veel op papier omdat ik eerst die grote structuur wil kunnen uitdenken vooraleer ik het met noten ga invullen. En eens ik met dat invullen begin, dan gaat het eigenlijk heel snel, want de structuren zijn grondig opgezet. Dan is het eigenlijk gewoon nog metselen (lacht).

Wat trekt er jou – als publiek of als artiest – het meest aan in het Concertgebouw?
Het feit dat ik zelf zo vaak op deze plek kom, heeft in de eerste plaats te maken met de programmatie die mij heel erg aanspreekt. Wat ik ook heel tof vind, is de manier waarop het restaurant geïntegreerd is in het gebouw. Daar komen ook mensen die niets met het Concertgebouw te maken hebben, die dan toch geprikkeld worden om eens te kijken wat zich daar afspeelt. Je ontmoet er ook altijd mensen uit de culturele sector, en natuurlijk zijn beide zalen akoestisch heel aangenaam en heeft elke zitplaats een goed zicht op de bühne. Ik beleef er vaak een ontspannende avond: vooraf rustig iets eten, en na het concert een glas drinken met bekenden.

— Klaas Coulembier

do 13.092018
Thomas Hertog, Annelies Van Parys & Dries Segers
De kosmos in woord, beeld en muziek
Tickets & info

wo 10.10.2018
Oxalys & Claire Lefilliâtre
Canteloube, Debussy, Brewaeys & Van Parys
Tickets & info

vr 09.11.2018
Belgian National Orchestra & Collegium Vocale Gent
Mahler & Van Parys
met de steun van de Federale Overheid en de Nationale Loterij in het kader van de herdenking van het einde van de Eerste Wereldoorlog in België in 2018
Tickets & info

za 10.11.2018
Emma & Mathilde Wauters
Stockhausen, Debussy & Van Parys
Tickets & info

De Groote Oorlog herdenken kan ook tijdens deze voorstelling:
do 08.11.2018
Jan Lauwers & Needcompany
Oorlog en terpentijn
Tickets & info