Is Bach echt van en voor alle tijden?

Femke: In het algemeen denk ik dat we makkelijk teruggrijpen naar wat we al kennen, daar kan een vorm van troost of geruststelling in schuilen. Het muzikale oeuvre van Bach heeft natuurlijk een grote historiciteit en is – eenvoudig gesteld – ook gewoon goed gemaakt. Bach slaagt er met zijn composities in om een uitgebreid scala aan menselijke emoties aan te spreken. De aantrekkingskracht ligt voor mij persoonlijk evenwel niet zozeer in het werken op muziek van Bach, maar in de hele denkoefening die ontstaan is door het uitdenken van muziek die in deze voorstelling naast die van Bach kan staan. We verbinden Bach met zijn vrij onbekende tijdgenoot Johann Philipp Krieger, Gustav Mahler én nieuwe muziek van Hendrik Lasure, een componist die nog niet eens 30 is. 

'We verbinden Bach met een tijdgenoot, met Mahler én een componist van nog niet eens 30 jaar oud.'

Philippe: Het Collegium Vocale bestaat onder dezelfde naam sinds decennia uit drie ensembles die zich respectievelijk toeleggen op renaissance, barok en oratoria van Haydn tot hedendaags. Met het barokensemble brengen we jaarlijks tachtig concerten, waarvan er dertig Bach op het programma hebben. Ook na vijftig jaar keren we dus nog graag en vaak terug naar Bach, omdat we een zekere expertise opgebouwd hebben maar evenzeer omdat we nog steeds meer dan bevlogen zijn om deze uitzonderlijke muziek zo goed mogelijk uit te voeren. Voor de Mattheuspassie repeteren we bijvoorbeeld nog altijd vier tot vijf dagen, terwijl alle musici het werk natuurlijk van buiten kennen. We zijn het aan Bach verplicht: in het hele barokrepertoire is er geen muziek die kwalitatief gezien nog maar in de buurt komt. 

Philippe: Jazeker, en daarin spelen natuurlijk ook extra-muzikale redenen mee. De concerten zijn voor velen een surrogaat voor de liturgie die uit hun leven is weggevallen. Ze voeren luisteraars vaak terug naar hun jeugd, en naar zeer specifieke emoties die ze missen. En anders dan bij de Madrigalen van Gesualdo of de Knaben Wunderhorn-liederen zijn de teksten hen welbekend. Daarnaast is Bachs muziek bovennatuurlijk goede muziek, ook de meeste cantates: uitzonderlijk contrapunt en harmonie, waanzinnig inventieve instrumentatie, dikwijls meeslepende ritmiek, retorisch doorwrocht en helder tegelijk. 

'Bachs muziek is bovennatuurlijk goed.'

Femke: Met GRIP stellen we deze editie van de Bach Academie Torment of Hearts voor, een dansvoorstelling met live muziek door B’Rock Orchestra. Eén van de vijf werken die gespeeld zullen worden, is de dialoogcantate Liebster Jesu, mein Verlangen. De inhoudelijke insteek van deze cantate – de mens die in dialoog treedt met de ziel en zich vol twijfel en radeloosheid afvraagt waar hij nog kan in geloven – vind ik ook vandaag nog heel relevant. Die insteek vormt meteen ook de rode draad doorheen de voorstelling: ook de andere muziekstukken cirkelen rond vormen van eenzaamheid. Vrezen voor ‘zwaarte’ hoeft evenwel niet. Ik heb gezocht naar een manier om zowel de lyrische kwaliteiten van de muziek te eren als een vorm van humor en lichtheid te introduceren. Ik hoop dat het publiek deze dansante kwaliteiten belichaamd zal zien in onze choreografie met dansers Amanda Barrio Charmelo en Thomas Vantuycom.