SPECTRAL SHIFT (2025)
voor cello en live elektronica

Spectral Shift is ontstaan uit mijn fascinatie voor de conceptuele relatie tussen muziek en abstracte schilderkunst: hoe klank, net als een schilderij, kan ademen en transformeren als een vibrerend spectrum van energie en beweging. De titel verwijst naar het natuurkundige fenomeen van spectrale verschuiving, waarbij golflengtes van licht en geluid veranderen door beweging. Dit principe vormt de kern van de compositie: de klank van de cello ondergaat een voortdurende metamorfose via elektronische manipulaties, alsof tijd en ruimte zich rekken en plooien onder invloed van een onzichtbare kracht.

In Spectral Shift staat de spectrale evolutie van klank centraal. Boventonen vloeien in elkaar over zonder melodische of harmonische ankerpunten. De celloklank wordt via granulaire synthese en live-elektronica uitgerekt en vervormd. Trillers, tremoli en glissandi versterken de beweging binnen de klank en creëren een sonische ruimte die losstaat van een lineaire narratieve tijdsbeleving. De muziek pulseert als een wolk van harmonische boventonen, waarin klank flikkert, oplost en steeds opnieuw vorm krijgt.

De fluïde klankwereld van Spectral Shift resoneert met de krachtige penseelstreken en subtiele kleurschakeringen van kunstenaar Tom Van Puyvelde. Met de sfumato-techniek laat hij beelden vervagen tot een tijdloze gelaagdheid, waarin overgangen vloeiend in elkaar overlopen in een ongrijpbare atmosferische diepte. Zoals Spectral Shift geen afgelijnde melodieën kent, maar voortdurend transformerende klankkleuren, zo vervaagt in Van Puyvelde’s werk de grens tussen beeld en abstractie. Diepte en oppervlak versmelten, tot er slechts licht, kleur en textuur overblijven.

De compositie bestaat uit twee delen, gescheiden door een ‘stilte-intermezzo’. Het eerste deel, bespeeld met traditionele boogtechniek, brengt een rijkdom aan boventonen die zich verweven met subtiele micro-tonale verschuivingen. Glijdende tonen laten harmonieën ademen in een pulserende, steeds evoluerende textuur. In het tweede deel gebruikt de cellist twee strijkstokken tegelijk wat in combinatie met elektronische verdubbelingen een multidimensionale klankwereld creëert. Frequenties botsen, smelten samen en drijven uiteen. De bijzondere scordatura-stemming (Bes – F – D – F) voegt daarbij een uniek harmonisch karakter toe, los van de klassieke celloklank.

De muziek weerspiegelt natuurlijke processen: zoals een rivier zich vertakt in traag meanderende stromen en krachtige versnellingen, zo ontvouwt deze compositie zich in gelaagde structuren zonder vast ritme of puls. Klanktrillingen resoneren als kosmische fenomenen, vergelijkbaar met sterrennevels en galactische bewegingen.

Spectral Shift is een creatieopdracht van Concertgebouw Brugge en is postuum opgedragen aan de New Yorkse componist Phill Niblock (1933-2024), wiens werk mijn fascinatie voor klank als pure vibrerende materie beïnvloedde. De compositie kwam tot stand in samenwerking met sound engineer Yannick Willox, die de elektronische bewerking en ruimtelijke projectie van de klank ontwikkelde.

Arne Deforce