Nog belangrijker voor Berlioz was zijn ontdekking van Beethoven tijdens de concerten die dirigent François-Antoine Habeneck vanaf 1828 aan het Parijse Conservatoire organiseerde. De bliksemende emoties van Beethovens Vijfde symfonie of de natuurkracht van zijn Pastorale symfonie maakten een muzikale revolutie los bij Berlioz.

‘Nu ik de adembenemende reus Beethoven gehoord heb, realiseer ik me welk punt de muziekkunst bereikt heeft’

Zo schreef hij in 1829. Berlioz, die voorheen vooral vocale muziek schreef, leerde van Beethoven wat een explosief expressief potentieel er ook in puur instrumentale orkestmuziek schuilde. Als het goed zat, kon die zelfs zonder woorden theatraler en treffender zijn dan een toneelstuk of een gedicht. Dat zou Berlioz althans vanaf 1830 met zijn allereerste symfonie, de Symphonie fantastique, beginnen uittesten.