Je zou de vier symfonieën die Berlioz in totaal schreef op het eerste zicht maar amper symfonieën kunnen noemen. Hij gebruikt er het orkest namelijk om drama’s en scènes in klanken te vangen. De Symphonie fantastique gluurt in de fantasie van een verliefde artiest. Harold en Italie vangt dan weer herinneringen aan Berlioz’ reis naar Italië, met een altviool als hoofdpersonage. Literatuur en muziek waren voor Berlioz onlosmakelijk met elkaar verbonden, maar hij legde uit dat het niet zijn doel was om met klanken schilderijen of verhaaltjes na te bootsen. Je hoort in zijn symfonieën eerder emotionele reacties op dramatische situaties of poëtische gedachtes, gefilterd in klanken. Dat principe zou later ook voor andere romantici, zoals Berlioz’ vriend Franz Liszt, een vruchtbare manier worden om de symfonische muziek een nieuwe richting in te duwen.