Als ik op Mallorca, waar ik het meest verblijf, vertel dat ik naar Brugge ga, zeg ik in het Spaans: ‘Voy a Brugas.’ Dat klinkt als Brujas, wat heksen betekent. Dat geeft de naam Brugge toch een extra magische touch, meen ik. B(h)eks in de stad van de heksen. Iedereen slaakt kreten over de schoonheid van Brugge, maar ik vind dat soort clichés altijd lastig. Als ik terugkijk op het afgelopen jaar moet ik toegeven dat ik je zoek en je af en toe vond of tegen het lijf liep. Maar bestaat de Bruggeling? En wat is Brugge meer dan een soort kunsthistorisch reservaat? Hoe krab ik het bovenste laagje open? Wie of wat is de Bruggeling? Wat heeft hij/zij mij te vertellen over zichzelf en zijn/haar stad? In mijn vorige column vroeg ik de Bruggelingen om input voor het bedenken van een dekoloniaal ritueel en er kwam welgeteld één reactie. Waarvoor mijn grote dank. Maar één zwaluw maakt nog geen zomer … Dus de grote stilte naast die ene reactie intrigeerde me. Is die stilte een kwestie van gewenning, ongemakkelijkheid? Of is het een gevolg van de mythe van de West-Vlaming? Gerrit Callewaert bestaat. En hoe grappig die scènes ook zijn: écht grappig vind ik ze niet. Wat betekent stem geven, zingen en praten in onze Vlaamse cultuur. Waar staat het voor? Wanneer en hoe nemen we het woord? Pas als de meester toestemming geeft? Is het een stukje ouderwetse opvoeding die hier mee speelt: de seizoensdenker praat, schrijft en denkt. En wij luisteren en zwijgen zoals ons vroeger geleerd is in de klas. Het herinnert mij aan schoolrapporten met opmerkingen over te veel praten (keer op keer), aan de vernederende straf in de kleuterklas waarbij ik een lange papieren tong kreeg voorgebonden. Aan de kroon met ezelsoren die erbij kwam als ik ondanks de papieren tong toch bleef doorpraten. Ik wil een dialoog met jou. Over jou en wat er in je omgaat.

Jullie stilte deed me stilstaan bij mijn levensmissie: stem geven. Tijdens het ritueel Woman.Life.Song eind september schreven de vrouwen (en enkele mannen) in de zaal hun gedachten over de ervaring van vrouw-zijn op briefjes. Vanavond greep ik terug naar de 41 briefjes die ik al die tijd bewaarde zonder ze te openen. Met warme wangen zat ik naast het haardvuur en opende de briefjes een voor een. Nagenoeg elke keer bood een mens mij een inkijk in haar/zijn twijfels en hart. Wat mij het meeste raakte – misschien door de herkenning – is:

‘Ben ik de vrouw die ik wou zijn?
Ben ik de moeder die ik wou
zijn? Ben ik de dochter die ik
wou zijn? Ik denk het niet, maar
er is nog tijd om het te worden.’

Het woord vrouw kan je zonder probleem ruilen met man, persoon of mens. Is dat wellicht waar dekoloniseren in de diepte over gaat? Over hoe we ons kunnen bevrijden en ontdoen van oude patriarchale structuren die we ontgroeid zijn. Oude loze vormen die ons niet meer van dienst zijn. Dat we samen in dialoog gaan en elkaar bevragen: ‘Hoe doe jij dat?’ Graag zou ik de vrouwen die bij dat ritueel waren opnieuw uitnodigen en met hen en met jullie in gesprek gaan over hun briefjes. Ik zou samen willen kijken, medio april, wat er veranderd is sinds september …

Audre Lorde schreef:

’Your silence will not protect you.’

De stem – pratend, zingend, vibrerend – geeft jou en je bestaan gestalte. Het is een uiting van je ziel dus. Voor mij is dat schrijven, denken, bevragen, verbinden en genezen. Dat zijn de pilaren waar ik graag het laatste deel van mijn seizoensdenkerschap en wellicht ook het laatste deel van mijn leven aan wil wijden. En ik ben dankbaar dat ik in Brugge, de stad van de heksen dus, mijn pad als healende kunstenaar verder heb kunnen uitbouwen. Het is kwetsbaar nog. Maar het lezen van de briefjes opende mijn hart. Jullie woorden waren de boventonen die ik nodig had om de onderstroom te kunnen horen.

Ik lees heel graag jullie reacties, suggesties en vragen op seizoensdenker@concertgebouw.be

— Neske Beks