Glanzend als een sterrenveld, vloeiend als smeltend ijs

Met Planet[wanderer] bouwen choreograaf en danser Damien Jalet en beeldhouwer Kohei Nawa voort op hun eerdere samenwerking in een trilogie die dans en beeldende kunst meesterlijk samenbrengt. Dit keer onderzoeken ze de relatie tussen mens en planeet, lichaam en materie, en nemen ze de toeschouwer mee in een wereld van voortdurend transformatie.  Geïnspireerd door de etymologie van het woord 'planeet' – afkomstig van het Griekse planaomai, wat 'dwalen' betekent – creëren Jalet en Nawa een universum waarin de verbeelding vrij rond dwaalt. Acht dansers navigeren door een landschap dat voortdurend verandert, soms glanzend als een sterrenveld, dan weer vloeiend als smeltend ijs. Jalet beschrijft de scenografie als een actieve deelnemer eerder dan louter een achtergrond: 'Ze vormt een spiegel voor de lichamen, terwijl ze hen tegelijkertijd uitdaagt.' Het klankenlandschap van Tim Hecker creëert, in combinatie met het lichtontwerp van Yukiko Yoshimoto en de kostuums van Sruli Recht, een meeslepende sfeer waarin dans en beeldende kunst naadloos samenkomen tot een krachtig zintuiglijk geheel. 'We wilden een ruimte creëren waarin lichamen, materialen en geluiden met elkaar in gesprek gaan,' zegt Jalet. 'Het publiek wordt uitgenodigd om de grenzen tussen mens en planeet te heroverwegen.' 

'De scenografie vormt een spiegel voor de lichamen, terwijl ze hen tegelijkertijd uitdaagt.'

VESSEL / Mist / Planet [wanderer]

De voorstelling Planet[wanderer]  is een vervolg op Jalet en Nawa’s eerdere samenwerking voor VESSEL (2016) en Mist (2022) en vormt daarmee het derde deel van een trilogie. Deze trilogie is geïnspireerd door de Kojiki, de oudste Japanse geschriften over de schepping van de wereld. In VESSEL en Mist werden twee niveaus van de Kojiki verkend: Yomi (de onderwereld) en Takama-ga-hara (de hoge vlakte in de hemelen). Planet[wanderer] vormt het sluitstuk van deze trilogie en richt zich op het derde niveau: Ashihara-no-Nakatsukuni, oftewel 'het centrale land van rietvelden', dat symbool staat voor onze aarde. Deze ‘aarde’ belichaamt eveneens de geest van het album Konoyo van Tim Hecker, dat een tijdloze dialoog creëert door instrumenten uit het gagaku (keizerlijke Japanse muziek uit de 10e eeuw) te verweven met hedendaagse elektro-akoestische klanken.

Een sculpturaal landschap 

Het podium, in een scenografie ontworpen door Kohei Nawa, is bedekt met bedekt met calciumcarbonaat en biologisch afbreekbare zwarte siliciumcarbide-glitters die doen denken aan sterrenstof. Het decor verandert voortdurend in interactie met de dansers en beïnvloedt hun bewegingen en houdingen. 'Ons werk bevindt zich op het snijvlak van een mobiele sculptuur en een sculpturale performance,' duidt Jalet. 'We wilden een ruimte creëren die constant verandert, net als onze wereld zelf.' De acht dansers navigeren onder andere door landschappen van katakuriko (Japans aardappelzetmeel) en visceuze regen. Deze fysieke uitdagingen vormen een voortdurende dialoog tussen lichaam en omgeving. 'De fysieke interactie van de dansers met de materialen is essentieel,' zegt Jalet. 'Ze moeten niet alleen reageren op elkaar, maar ook op de omgeving. Dit is wat de voorstelling zo levendig maakt.'

Fragiel en krachtig als riet

In het hart van Planet[wanderer] staat de mens als onderdeel van de natuur. Geïnspireerd door de Japanse kosmogonie, zoals beschreven in de Kojiki, symboliseert de voorstelling de aarde als een plek van voortdurende transformatie en aanpassing. 'Het riet is voor mij een krachtig symbool,' zegt Jalet, verwijzend naar Blaise Pascal. 'Het buigt zonder te breken, en dat weerspiegelt de balans die we proberen te vinden tussen kracht en kwetsbaarheid, overleving en vernietiging.'

Naast zijn esthetische pracht stelt Planet[wanderer] ook ecologische vragen. De voorstelling reflecteert op de fragiele balans tussen mens en natuur en benadrukt onze gedeelde kwetsbaarheid. Het gebruik van duurzame materialen in de scenografie is essentieel: 'De mens staat niet los van de natuur. We maken er deel van uit. Deze voorstelling is een herinnering aan die verbondenheid, maar ook aan de verantwoordelijkheid die daarmee gepaard gaat,' onderschrijft Jalet. 

 'Jalet creëert een ruimte waarin de mens niet langer losstaat van de wereld om zich heen, maar een levende, ademende component wordt van een voortdurende transformatie.'

Een ritueel van transformatie

Damien Jalet laat zich in zijn werk vaak inspireren door spirituele en rituele tradities van verschillende oorsprongen die transformatie en verbondenheid tussen mens en natuur centraal stellen. In VESSEL verkent hij bijvoorbeeld het shintoïsme en shugendo, twee tradities die voortkomen uit ascetisch leven in de bergen. In Planet[wanderer] wordt dit rituele proces verder doorgevoerd. De dansers worden niet alleen uitgedaagd door zwaartekracht, materie en tijd, maar ondergaan een transformatie die hen dwingt zich aan te passen, te evolueren en herboren te worden. Het wordt een symbolisch ritueel van wedergeboorte en overleving, waarbij de lichamen zich in de natuur bewegen, buigen en transformeren. Jalet creëert een ruimte waarin de mens niet langer losstaat van de wereld om zich heen, maar een levende, ademende component wordt van een voortdurende transformatie. In dit ritueel vervagen de grenzen tussen mens, natuur en de kosmos – ze worden niet alleen verlegd, maar opgeheven.

Louise Raes

Dit programmablad gebruikt citaten uit de volgende interviews: I/O Gazette, 2021; Théâtre National de la Danse, 2021; Théâtre National de Bretagne, 2023 en Sceneweb.fr, 2021