De tijd is nu — een duik in seizoensthema 21— 22

De tijd is NU.

— Jeroen Vanacker, artistiek directeur

Als een dag hetzelfde is als alle andere, zijn ze allemaal eender; en bij volmaakte eenvormigheid zou zelfs het langste leven nog als heel kort worden ervaren. Dat schrijft Thomas Mann in De Toverberg, en het doet in deze coronatijd meer dan één belletje rinkelen. Het is net de opeenvolging van intense en deugddoende ervaringen die ons bestaan rijk en vol maakt, waardoor het boek van ons leven een vuistdikke roman wordt. Voor het afgelopen jaar lijkt een kortverhaal ruim voldoende.

De tijd is NU. We willen ons leven opnieuw glans geven, en van de eentonigheid weer een polyfoon spektakel maken. Na maanden van stilte smachten de zalen weer naar publiek, dat op zijn beurt het Concertgebouw weer moet herontdekken. Yaqine Hamzaoui en haar artiestencollectief Pleindejeu deden het je voor. Voor het eerst maakten ze kennis met het Concertgebouw, en ze kregen meteen de sleutels om er 24 uur lang, van dauw tot donker en terug, aan één stuk te verblijven. Het resultaat is een prachtige beeldenreeks die deze brochure siert en laat zien hoe inspirerend en spannend het architecturale kunstwerk van Robbrecht & Daem nog steeds is, ook voor een nieuwe generatie.

De tijd is NU. We willen leren uit de afgelopen maanden. Een andere omgang met tijd vooropstellen en het leven beschermen. Weinig denkers zijn hier beter op hun plaats dan seizoensdenker David Van Reybrouck. Als historicus en auteur maakt hij naam met zijn kolossale epen over de koloniale geschiedenis van België én Nederland. Als denker en visionair verbeeldt hij een nieuwe toekomst en vraagt hij aandacht en actie voor de urgente uitdagingen van vandaag.

De tijd is NU. En gisteren. En morgen. De driedimensionale tijdsorde bestaat uit heden, verleden en toekomst. In muziek en dans, de tijdskunsten par excellence, is een veelzijdige omgang met tijd een evidentie. Kunstenaars spelen met de tijd, van minimal music waar geen enkele herhaling op elkaar lijkt, tot de langzaam verschuivende klanken van de Wandelweiser-componisten. Kunstenaars verwijzen naar (het verstrijken van) de tijd, van preludes tot nachtmuziek, van Haydns Jahreszeiten tot Händels Il trionfo del Tempo e del Disinganno, of van Scelsi’s I tre stadi dell’uomo tot Schnittkes Lebenslauf. Kunstenaars worden geïnspireerd door de tijd, zoals de pianisten Jan Michiels en Pavel Kolesnikov in hun programma rond Marcel Prousts À la recherche du temps perdu. Het festival SLOW(36h) viert de vertraagde tijd voor een derde keer met een uitgebreid programma dat zich uitstrekt over de hele binnenstad. Daarin nemen heel wat verschillende culturen ons op sleeptouw; de verstilling van een boeddhistische zandmandala, de trance van Gnawa of Indische dhrupadmuziek.

Ook seizoenscomponist Aurélie Nyirabikali Lierman werkt rond verschillende lagen van tijd. Ze denkt na over wat componeren vandaag de dag kan zijn en doet daarbij beroep op nieuwe technieken en oude inspiratie. Met field recordings van haar geboorteland Rwanda en een cyclus over het levensverhaal van haar 112-jarige grootvader legt ze de tijd vast. Met werk rond het Afrikaanse Ishango-been – de start van het wiskundige denken – en een lecture-performance over de Egyptische klankkunstenaar Halim El-Dabh corrigeert ze het door het Westen gedomineerde verleden.

Herinneringen hinken het komende seizoen op twee gedachten; van herdenken tot aandenken. Duistere bladzijden uit onze geschiedenis komen aan bod in werken van Steve Reich, Olivier Messiaen en John Zorn over de holocaust, of Gavin Bryars over The Sinking of the Titanic. Warme weemoed klinkt dan weer door in Alban Bergs Vioolconcerto ter nagedachtenis van Alma Mahlers dochter, of het project OORT dat baby’s opnieuw confronteert met geluiden vanuit de baarmoeder. Het verleden inspireert ook weer volop kunstenaars van nu, van DUOBAAN XL’s zintuiglijke wandeling door Brugge tot de jazzprojecten van Donder en Dave Douglas, die vertrekken van Vlaamse polyfonie. Het festival GOLD diept verhalen en muziek op uit de middeleeuwse wonderjaren van deze stad.

In 2002 was Brugge opnieuw het artistieke middelpunt van Europa. Het Concertgebouw is het blijvende en klinkende resultaat van dit culturele hoofdstadjaar, en dat vieren we met onze vrienden. Huisartiesten Rosas, Anima Eterna Brugge en Vox Luminis zijn van de partij en een nieuw kunstwerk is de kers op de taart. David Claerbout wordt wel eens een beeldhouwer met tijd genoemd. Zijn nieuwe creatie The Close krijgt een ereplaats in de kunstcollectie.

Herinneringen hinken het komende seizoen op twee gedachten, van herdenken tot aandenken.

In het komende seizoen zitten verder nóg subtiele verwijzingen naar het verleden verstopt: van Vladimir Ashkenazy die de eerste concertvleugel koos in het muziektheaterstuk van Josse De Pauw tot de film Sea of Tranquillity van Hans Op de Beeck, waarin de Concertzaal en de Kamermuziekzaal een hoofdrol kregen. Het gebouw herontdekken we het komende seizoen ook op een andere manier, met dansprojecten van Radouan Mrziga en Benjamin Vandewalle, die je de architectuur op een bijzondere manier laten beleven.

Even graag nemen we ons publiek mee buiten de muren van onze terracotta tempel, van abdijen en kerken, over het treinstation en de Gezelletuin, tot het Groeningemuseum en het Stadhuis. Musea Brugge nodigde het Concertgebouw uit om met muziek en dans in te spelen op hun erfgoed en collectie. Europalia zet met een focus op treinen ook de kloktijd nog eens stevig op de agenda van kunstenaars Maria Hassabi en Joris Blanckaert.

Met coproducties en creatieopdrachten steunt het Concertgebouw de ontwikkeling van kunstenaars. Daarbij is een klassieke voorstelling niet altijd het eindpunt. Het participatieproject TimeLock in de Brugse gevangenis, het traject EXTREMIX waarbij jonge elektronische muziekproducers met barokmuziek aan de slag gaan, een vocale compositie voor families die geconfronteerd worden met jongdementie, of de klankinstallatie van Stijn Demeulenaere; kunst neemt vele vormen aan en kan iederéén beroeren.

Muziek en dans blazen leven in de tijd, en geven ons de tijd van ons leven.

Elk seizoen is een nieuw begin, welkom!