Tsubasa Hori & Indrė Jurgelevičiūtė — Fijnbesnaard

Een web van verhalen uit Japan en Litouwen

Zowel Tsubasa Hori als Indrė Jurgelevičiūtė zijn niet meer weg te denken van de Vlaamse podia. En toch hoor je de Japanse en de Litouwse zelden zoals vanavond, in een gezamenlijk verhaal, elk vertrekkend vanuit hun eigen traditie, op de snaren van hun thuisland.

Tsubasa Hori: ‘We wonen allebei in Antwerpen, én we zingen allebei graag traditionele muziek, dus het was bijna onvermijdelijk dat we elkaar – via vrienden – zouden ontmoeten. Al snel kwam de vraag om ook samen op te treden, precies tussen twee Covid-lockdowns eigenlijk, en vervolgens nodigde de Bijloke ons uit om onze tradities en composities echt met elkaar te verweven. Dit concert wordt daar een vervolg op, een poëtische improvisatie. De muziek die ik uit de Japanse traditie ga laten horen, is volks. Denk aan grootmoeders die voor hun kleinkinderen zongen, of liedjes van vissers, liedjes uit de bergen. Vroeger, en Indrė en ik proberen daarop terug te grijpen, waren de mensen meer verbonden met de natuur en dat zie je natuurlijk vertaald in die liederen ... verhalen over de natuur als spiegel voor de mens. Zelf groeide ik op in Kyoto, een vrij grote, drukke stad, zonder dat ik me erg van de omliggende natuur bewust was. Maar vervolgens bracht ik lange tijd door op Sadoshima bij een slagwerkgroep, dat ligt in allerlei opzichten ver van alles weg. Mijn tijd op het wat ruige eiland heeft een grote, positieve impact op mij gehad.’

Indrė Jurgelevičiūtė: ‘Voor mij was de kanklės al een heel vroege keuze, ik ben er al vanaf mijn kindertijd mee bezig. Nu verweef ik Litouwse volksliedjes in mijn eigen soundscapes van akoestische geluiden, veldopnames, synths en elektronica. De liedjes gaan over de menselijke band met de natuur, de rituele magie in het dagelijks leven, vogels, bloemen, bijen, stenen, bomen … De cyclus van het leven dus, een verhaal van transformatie. Dat laatste zit trouwens ook echt in de kanklės verwerkt, want vroeger was het traditie dat je bij een overlijden van een naaste een nieuw instrument bouwde, waarin hun stem dan kon voortleven. De vorm van de kanklės lijkt niet voor niets op een schip, die de ziel naar het hiernamaals kan vervoeren. Het zal niet verrassen dat dit muziek is voor de stilte, voor de intimiteit. Liedjes met kanklės zing je om tot rust te komen, of zoals wel wordt gezegd: 'je speelt de kanklės om de spreeuwen in slaap te sussen'.’

'De muziek die ik uit de Japanse traditie ga laten horen, is volks. Denk aan grootmoeders die voor hun kleinkinderen zongen, of liedjes van vissers, liedjes uit de bergen.'

— Tsubasa Hori

Tsubasa: ‘Mijn belangrijkste instrumenten in dit concert zijn de taiko, de trommels die je vooral in tempels tegenkomt. Ze waren ook belangrijk als klok en als anker, want iedereen die de het slaan van de taiko kon horen, maakte deel uit van die gemeenschap. Ik speel solo, maar ik hou nog altijd erg van groepsperformances, die doen de ruimte trillen op een unieke manier. De taiko wil mensen verbinden, en dat schuilt voor mij al in het instrument zelf. Taiko zijn gemaakt van hout en koeienhuid met alle geesten die daarbij horen, je krijgt vanzelf een verbinding met de voorouders.’

Indrė: ‘Een versie van de kanklės bestaat in het hele Baltische gebied: de kantele in Finland, kokle in Letland, en de kannel en Estland. Ik bespeel er twee: de traditionele kleine, en een meer moderne uitgebreide versie met 29 snaren zoals die vanaf de 19e eeuw werd gebouwd. De stemming van die laatste is trouwens de westerse standaardstemming, wat zeker niet geldt voor de Japanse koto.

'Ik verweef Litouwse volksliedjes in mijn eigen soundscapes van akoestische geluiden, veldopnames, synths en elektronica.'

— Indrė Jurgelevičiūtė

Tsubasa: ‘Inderdaad is mijn koto pentatonisch gestemd, maar ik kan halve tonen maken door op de snaren te duwen, dat geeft een heel bijzonder effect. De koto had vroeger in Japan een beetje de functie van de piano in het Westen, een instrument voor welopgevoede jongedames. Ze kwam tegelijk met het boeddhisme over uit China. Ik neem trouwens ook Japanse klokjes mee genaamd kyujo orin. In zowel het boeddhisme als in shinto worden die gebruikt om contact te maken met de voorouders, ze dragen onze gebeden naar de hemel, een beetje zoals wierook.’

— Albert Edelman

Soundcast, het jongerenplatform van het Concertgebouw, volgt Têtes-à-Têtes op de voet. Volg hun reportages, beschouwingen, foto’s, filmpjes, illustraties over het festival via Instagram en TikTok.