KOSMOS - Luft von anderem Planeten
Geacht publiek,
Bepaalde gewoontes veranderen nooit: de mens kijkt al millennia lang vol ontzag naar boven. Het gaat vandaag minder over God en de hemel, en meer over de mens en zijn kennis over het heelal, maar het m y s t e r i e blijft. Sinds de oudheid inspireert die fascinatie wetenschappers én kunstenaars tot denk- en verbeeldingskracht. Het maakt een energie los die leidt tot schoonheid; van een prachtige wiskundige vergelijking tot een kosmische symfonie.
Er zit muziek in de kosmos!
In de eregalerij van wetenschappers staat Albert Einstein helemaal vooraan. Over het ontstaan van zijn beroemde relativiteitstheorie sprak hij de gevleugelde woorden: It occurred to me by intuition, and music was the driving force behind that intuition. My discovery was the result of musical perception. Muziek en wetenschap; een match made in heaven. Van Pythagoras over Kepler en Galilei tot de snaartheorie: telkens komt de analogie tussen muziek en de kosmos bovendrijven. Het is de aanleiding voor onze nieuwe Seizoensdenker Thomas Hertog, kosmoloog aan de KU Leuven en nauwe collega en vriend van de onlangs overleden Stephen Hawking, om samen met muzikant Arne Deforce de verbindingen tussen muziek en wetenschap op te zoeken in een voorstelling die de start is van ons Kosmos Festival. Daarin rollen we van de ene verbazing in de andere: Gustav Holsts The Planets wordt voorzien van NASA-beelden, maar de ruimte wordt ook letterlijk in klank omgezet door wetenschapper-muzikant Valery Vermeulen. Ook Seizoenscomponiste Annelies Van Parys past in het plaatje. Haar spectrale muziek wordt geïnspireerd door de fysische eigenschappen van klanken. Het spectrum van een klank – de grondtoon en zijn boventonen – vormt het basismateriaal waarmee ze haar composities opbouwt. Tijdens haar lecture-performance wordt het spectrum van de aarde het vertrekpunt voor een compositiedemonstratie.
Hemel en aarde
Een seizoen over de kosmos kan niet om de extremen heen: kunstenaar Karl Van Welden staat in zijn levenswerk The United Planets stil bij het spanningsveld tussen de nietige mens en het grootse heelal. Ook de Bach Academie heeft het over de verhouding tussen de mens en de schepping, en het mysterie van de tenhemelopneming. De wonderbaarlijke overgang van leven naar dood staat bovendien centraal bij een nieuw oorlogsrequiem van Annelies Van Parys én tijdens de Topstukweek rond Mozarts iconische treurmis, in beide gevallen ondersteund door de hemelse stemmen van Collegium Vocale Gent.
Onaardse ervaringen
De Topstukweken gaan hun tweede seizoen in. Het vertrekpunt blijft de combinatie van verdiepende activiteiten en participatieprojecten rondom een meesterwerk, in een steevast feestelijke setting. Voor de 20e eeuw kozen we Einstein on the Beach van Philip Glass. Deze traag evoluerende minimal music – de tekst bestaat hoofdzakelijk uit cijfers en notennamen! – benadert tijd en ruimte radicaal anders, een ervaring waarop we ook resoluut mikken met het festival SLOW(36h). In een twintigtal projecten zorgen beeld en geluid voor een andere tijdservaring en daarvoor zoeken we een diversiteit aan locaties op. Out of the box is intussen our middle name. Van Surround tot Salon, van Angel Room tot de Stad Brugge: het Concertgebouw biedt intense ervaringen die blijven hangen.
Concertgebouwsterren van vandaag en morgen
De stad vormt het toneel voor een bijzonder project van huisartiest Rosas: de Slow Walk. Het wordt een hoogtepunt van het festival SLOW(36h) en we zetten er tegelijk onze jarenlange band mee in de verf. In diezelfde week presenteren we immers de 20e productie van Anne Teresa De Keersmaeker sinds de start van het Concertgebouw. De productie A Love Supreme wordt hernomen, met een nieuwe cast van jonge dansers. Ook huisorkest Anima Eterna combineert founding father Jos van Immerseel met een nieuwe generatie, zoals de jonge violist/dirigent Jakob Lehmann. En de verjongingskuur is compleet met de drie huisartiesten die vorig seizoen al in een baan rond het Concertgebouw kwamen: ECCE brengt in onze Bach Academie opnieuw een creatie met livemuziek. Vox Luminis viert zijn 15e verjaardag én start een nieuw meerjarig onderzoeks- en artistiek project rond de beruchte motettenbundel Florilegium Portense. Nadar Ensemble presenteert creaties waarvoor het Concertgebouw de opdracht geeft. Het is uitkijken naar de nieuwe compositie voor de Angel Room, van de hand van de Duitse cultcomponist Bernhard Lang.
De planeet rond
Je mag op ons podium het allerbeste verwachten, van west tot oost, van nabije buren tot verre tegenvoeters. We verwelkomen wereldtoppers als het Chamber Orchestra of Europe, Czech Philharmonic Orchestra of violisten Vilde Frang en Nikolaj Znaider. We zien uit naar grote meesters uit andere culturen, zoals de Marokkaanse soefimeester Sidi Mounir, de Turkse virtuoos Kudsi Ergüner of de Congolese musici in Alain Platels nieuwste creatie. Het festival Jazz Brugge focust op de wisselwerking tussen musici uit diverse culturen, en December Dance is gewijd aan de andere kant van deze planeet: Australië.
Van Marsrovers tot gespatialiseerde muziek voor 192 speakers
Wie jong is, mag in het Concertgebouw aan de slag. Vanaf dit seizoen is kind koning op de eerste zondag van de maand. Dan wordt de Inkomhal een groot atelier en staan de meest diverse workshops op het programma. Het jongerenplatform Soundcast verzorgt de omkadering voor hun leeftijdsgenoten rondom 7 voorstellingen. Hogeschoolstudenten van LUCA en KASK in Gent en het Instituut voor sonologie in Den Haag creëren nieuw werk tijdens het festival SLOW(36h) en we houden het Flanders Youth Orchestra boven de doopvont, met de grootste talenten uit de Vlaamse conservatoria. Een actieve participatie – van koorworkshops voor volwassenen over het project Bravooo voor personen met een verstandelijke beperking, tot een project over spijt met jongeren uit een gesloten instelling – is en blijft de meest intense manier om met kunst kennis te maken.
Groot en klein
Een seizoen over de kosmos gaat finaal over groot en klein, het mysterieuze heelal nodigt de mens uit tot bescheidenheid en verwondering. ‘Zijn we slechts een chemisch zootje cellen op een doordeweekse planeet in de uithoeken van een ordinair sterrenstelsel?’, provoceert Thomas Hertog. De dimensies van tijd en ruimte relativeren onze plaats in het universum maar wijzen ons tegelijk op de bijzonderheid van onze levensvatbare planeet en waarom we er zorg voor moeten dragen. Laten we dus niet alleen naar boven kijken, maar ook de aardse schoonheid vieren. Bijvoorbeeld door op de volgende pagina’s te genieten van de beelden van seizoensfotograaf Dries Segers. Hij benadert in zijn project fotografie vanuit de materie: de foto’s zijn het resultaat van louter licht op film, er komt zelfs geen camera aan te pas. De verwondering die hij telkens weer ervaarde bij het resultaat wens ik ook jou toe, een seizoen lang!
Jeroen Vanacker
Artistiek directeur