In een interview met artistiek directeur Jeroen Vanacker naar aanleiding van onze twintigste verjaardag vroegen we hem naar welk van de feestelijkheden hij het meeste uitkeek. Zijn antwoord was stellig: ‘Ik vind ons ‘blijvende cadeau’ fantastisch: de toevoeging van het videokunstwerk The Close van David Claerbout aan onze kunstcollectie. Dat staat al op ons verlanglijstje sinds 2010!’ Danny Ilegems noemde The Close in De Morgen dan weer ‘niets minder dan een meesterwerk’. Hoog tijd dus om nader kennis te maken met het kunstwerk dat sinds 20 februari 2022 op ons Circuit prijkt.
Wat denk je te zien?
De openingsscène van het werk speelt zich af in een ‘close’, een doodlopend steegje in een armere buurt. Kinderen lopen blootsvoets te midden van gehaaste voorbijgangers. Enkele jongens en meisjes stoppen om een portret te laten nemen. David Claerbout toont je een stomme film met authentieke beelden van de jaren 1910. Denk je. Want niets is minder waar …
Wat zie je écht?
Wat je ziet, is eigenlijk een reconstructie van oude footage die Claerbout ergens in beeldarchieven opduikelde. De oorspronkelijke beelden moesten immers naadloos kunnen overgaan in nieuwe, en dat bleek enkel mogelijk met een minutieuze reconstructie van het bronmateriaal. David Claerbout: ‘Haast onmerkbaar verliest dat kind zijn statuut van oud portret ergens in het verleden, en wordt het een hypergedetailleerd object, omringd door de camera. Tussen die twee werelden – ruw celluloid en high definition – mocht geen cut zijn. Na jaren tobben hebben we beslist om alles te reconstrueren, van achter naar voor.’
Wat hoor je?
Het beeld gaat subtiel van het vertrouwde naar het vervreemdende, en op dat moment komt ook de connectie met de klank: een grandioze opname van Da Pacem Domine van Arvo Pärt. David Claerbout: ‘Ik hoorde het stuk op de radio en voelde het bijna aan als een engelendialoog, stemmen die tegen elkaar praten, en die daarmee iets doen wat de film niet kan doen.’ De opname van het werk door het Vlaams Radiokoor bleek een huzarenstukje. De 24 stemmen werden opgenomen via aparte klankkanalen – met alle zangers gescheiden én met mondmasker vanwege de coronapandemie – en de muziek focust zo op de zoekende dialoog tussen de performers. Sommigen aarzelend, met tussenpozen ondergedompeld in de harmonie, anderen op vaste koers vooruit.
Je moet het horen – daar boven op de Foyer van balkon 2 – om de engelen ten volle tot je te laten spreken. En je moet het zien, natuurlijk! Laat The Close heel dichtbij komen tijdens het Concertgebouw Circuit, open tijdens het weekend en schoolvakanties. Een meesterwerk binnen handbereik, waarop wacht je nog?